توسط حضرت آيت الله حاج سيد محمد محسن حسيني طهراني چکیده: 1 هیولای اولیه و مادة المواد حقیقتش به همان جنبۀ صوریه اوست که به واسطۀ آن از ابهام بیرون می‌آید و تمام آثار و خصوصیات در صورت نوعیه به واسطه همان صورت نفسیه اوست که بر او حاکم است. 2 قضیه‌ای تربیتی به نقل از مرحوم سیدعلی لواسانی. 3 کلام مرحوم آخوند از جهت اینکه صورت جنبۀ علّی نسبت به ماده دارد و هر مقدار که صورت جنبۀ فعلیت پیدا کند در ماده تأثیر بیشتری می‌گذارد، مورد قبول ماست و اما اینکه نسبت شرّیت و ظلمت به او می‌دهد مورد پذیرش نیست زیرا شر و ظلمت به جنبۀ عدمیت یک شئ برمی‌گردد. 4 آنچه که در اینجا می‌توان گفت عکس قضیه‌ای است که مرحوم آخوند فرمودند. یعنی هر چه جنبۀ تجرد صورت نوعیه نسبت به مراتب تجرد قوی‌تر باشد، تأثیر آن در جسم و هم‌سنخ کردن آن حیثیت قابلی با فاعلی بیشتر است. 5 از این قاعده به مسئلۀ معاد جسمانی می‌توان پی برد گر چه استدلال بر وجوب بدن مثالی نمی‌توان کرد. 6 بدن به واسطۀ نفس و صورت نوعیه تحت تسخیر روح و نفس در می‌آید و هر چه جنبۀ صوری قوی‌تر باشد جنبۀ نورانیت بدن بیشتر می‌شود، نه اینکه شرّ و ظلمت در آن بیشتر شود کما اینکه مرحوم آخوند بر آن است. 7 ولی فقیه باید از جزئیت عبور کرده و به کلیت رسیده باشد و روحش با آن حقیقت کلّی متحد شده باشد.