اسفار اربعه ملاصدرا

توسط حضرت آيت الله حاج سيد محمد محسن حسيني طهراني چکیده: خلاصه مجلس 722 1 حقايق خارجيه نسبت به مبادي تكوينيه حيثيت معلولي دارند و علّت در علّيت خود تامّ بوده و هيچ رادعي قابل فرض نيست. 2 قانون علّيت، مسئله اجمال در علم عنائي حق را كنار مي‌زند. 3 جواب علامه طباطبائي رضوان الله عليه در پاسخ به سؤال يكي از آقايان كه "بايد" از "هست" استنتاج نمي‌شود: تمام اينها شعر است!. 4 ما نبايد جاي خودمان را با امام زمان عليه‌السلام عوض كنيم؛ زيرا فقط او ولي و قيّم و مطلع به تمام رموز دين است. 5 ادراك بسياري از مسائل توحيدي از جمله بحث بين مرحوم سيد احمد کربلایی رضوان الله عليه و شيخ محمدحسين كمپاني رحمة الله عليه موقوف بر فهم درست قاعدۀ علّت و معلول است. 6 وقتي گفته مي‌شود علّت تامّه يعني در اراده علّت براي ايجاد علّيت و تأثير خارجي هيچ رادعي وجود ندارد و نفس اراده موجب تحقق خارجي خواهد شد. 7 بين حقايق عيني خارجي و بين مبادي عاليه كه همان اراده فاعل و ذات حق است فاصله‌اي وجود ندارد؛ زيرا فاصله يعني خارج از حيطۀ وجود و خارج از سلسله نزول اسماء و صفات كليه و اين مستلزم وجود ثاني براي وجود اول خواهد بود و در علم عنائي اجمال معنا ندارد و لبّ كلام همان است كه خواجۀ شيراز رضوان الله عليه فرمودند: اين همه عكس مي و نقش مخالف كه نمود يك فروغ رخ ساقيست كه در جام افتاد 8 شخصي كه چشم دلش باز شده است نفس موجود خارجي را مي‌بيند و ثقل او را احساس مي‌كند نه اينكه صورت و عكس او را ببيند. 9 استحاله انقطاع فيض حق يعني فاصله بين اراده حق و بين مراد و تجدد اراده و توالي آن در ذات حق، يك فيض است كه ابدي و ازلي است؛ زيرا ابد با ازل همراه است.